Αναλύοντας το Brexit από την κερκίδα

Football-Brexit-678121Το ποδόσφαιρο και ιδιαίτερα το εμπορικό δεν αποτελεί τυχαία το ποιο διαδεδομένο άθλημα στον κόσμο.Ουσιαστικά εγκολπώνει  τον σύγχρονο τρόπο αντίληψης και ανάγνωσης των γεγονότων,καθώς ξεχωρίζει χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία και ανάλυση το μαύρο από το άσπρο,το πράσινο από το κόκκινο και τον εχθρό από τον φίλο.

Η διαδικασία έχει ως εξής:Ο θεατής,αγοράζει  το εισιτήριο και κάθεται στην κερκίδα για να απολαύσει το θέαμα των είκοσι δύο φανελοφόρων στο χορτάρι.Εάν πρόκειται μάλιστα για κάποιον θερμόαιμο μπορεί η θέση του να βρίσκεται στο όρθιο στην κερκίδα των φανατικών οπαδών της ομάδας.Αναλόγως όπως είπαμε της θερμοκρασίας εγκεφάλου αλλά και των συνθηκών, ο απλός θεατής μπορεί να πάρει και τα χαρακτηριστικά αιμοσταγούς υπερασπιστή της φανέλας,καθώς όπως αναφέρει και ο ίδιος αυτή κουβαλά μια βαριά και ξεχωριστή ιστορία.

Προφανώς και δεν θα μπορούσαμε να ξεχάσουμε τους “ειδικούς” της εξέδρας,οι οποίοι  είτε θερμόαιμοι είτε όχι,έχουν πάντα άποψη η οποία εκφράζεται ποικιλοτρόπως και πάνω από όλα τεκμηριωμένα,αφού πάντα η ομάδα τους είναι η καλύτερη.

Το παραπάνω σχήμα φυσικά δεν είναι τόσο απλό,όπως άλλωστε δεν είναι απλή και  καμία κοινωνική διαδικασία εάν αναλυθεί έχοντας ως βασικό γνώμονα το πρόσωπο που την εκτελεί.Ωστόσο,θα μπορούσε κανείς να πει ότι το παραπάνω ποδοσφαιρικό σχήμα αποτυπώνει αυτό που θίξαμε αρχικά σχετικά με τον τρόπο πρόσληψης και ανάλυσης των πραγμάτων.

Περνώντας τάχιστα από την ποδοσφαιρική μπάλα στην πλανητική μπάλα-Γη,ας σταματήσουμε καθώς γυρίζει στην επικαιρότητα και στο βρετανικό δημοψήφισμα.Ρίχνοντας μια γρήγορη και κλεφτή ματιά βλέπουμε ότι τόσο πριν όσο και μετά τα αποτελέσματα της κάλπης στο Ηνωμένο Βασίλειο,ο τρόπος προσέγγισης του θέματος είχε ποδοσφαιρικά χαρακτηριστικά,τα οποία δυστυχώς μόνο αποτελέσματα κερκίδας θα μπορούσε να φέρει.

Και φυσικά δεν αναφέρομαι στο αποτέλεσμα του Brexit καθεαυτό,διότι τα αποτελέσματα μιας τέτοιας απόφασης για να αναλυθούν σίγουρα δεν θα πρέπει να βασίζονται στην λογική του Συμφωνώ-Διαφωνώ,αν και η αναφορά στην Ευρώπη της λιτότητας,των κλειστών συνόρων και της ανισότητας μπορεί πιθανώς να δώσει μια εξήγηση.

Το ζήτημα είναι ότι ιστορικά η ερμηνεία τέτοιων γεγονότων δεν μπορεί να υπάρξει τη στιγμή που διαδραματίζονται,διότι  συνήθως αυτή η ερμηνεία έρχεται από το μέλλον κι από τα παράγωγα των πολιτικών και κοινωνικών διεργασιών που συντελέστηκαν σε μια δεδομένη ιστορική στιγμή, με αιτίες και αφορμές που στον χρόνο που γίνονταν ήταν δυσανάγνωστα.

Έτσι,πολλοί είναι αυτοί που προστρέχουν να ταυτοποιήσουν αυτό που έβγαλε η κάλπη στη Βρετανία,προσπαθώντας να το προσδιορίσουν βάσει μόνο του αποτελέσματος και όχι των δεδομένων που οδήγησαν σε αυτό το αποτέλεσμα ή στο πού μπορεί να οδηγήσει το συγκεκριμένο αποτέλεσμα.

Με ευκολία για παράδειγμα κάποιοι αναλύοντας τη “νίκη των λαών” στο βρετανικό δημοψήφισμα  αναφέρουν ότι η αξιοπιστία  των ΜΜΕ στα μάτια του κόσμου παγκοσμίως έχει καταρρεύσει και ότι παρόλο που στην περίπτωση του βρετανικού δημοψηφίσματος τα ΜΜΕ τάσσονταν αναφανδόν υπέρ της παραμονής, ο κόσμος ψήφισε το αντίθετο.

Μέχρι ενός βαθμού αυτό μπορεί να ισχύει αλλά ξεχνούν δύο βασικά στοιχεία:

Το πρώτο στοιχείο λέει ότι το μιντιακό και οικονομικό κατεστημένο έχει πολλές εκφάνσεις και πολλούς τρόπους και Μ/μέσα έκφρασης.Η αμφιλεγόμενη βρετανική “Sun” ας πούμε ήταν μια από τις πολλές εφημερίδες(“συστημικές”) που έκανε εκστρατεία υπέρ του Brexit.

Όμως, το δεύτερο και ίσως πιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι ενώ από τη μια πλευρά τα καθεστωτικά ΜΜΕ μπορεί φαινομενικά  χάνουν την αξιοπιστία τους ως προς την πρόταση που έχουν για τα τελικά διακυβεύματα,δεν παύει να είναι αυτά που την ίδια στιγμή  καταφέρνουν να κατευθύνουν την κοινωνική δυσαρέσκεια σε συγκεκριμένους πολιτικούς χώρους.Η άνοδος της ακροδεξιάς στο αστικό πολιτικό σκηνικό της Ευρώπης δεν είναι τυχαία και ούτε ήρθε ουρανοκατέβατη στους τηλεοπτικούς δέκτες.

Μη ξεχνάμε ότι αυτή τη στιγμή στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού υπάρχει ο Ντόναλντ Τράμπ που φιλοδοξεί να γίνει  πρόεδρος  των ΗΠΑ ενώ στάζει ρατσισμό και μισαλλοδοξία σε κάθε του εμφάνιση.Είναι ο ίδιος άνθρωπος που στήριζε όχι μόνο το Brexit,αλλά και τον επικεφαλής του εθνικιστικού Ukip,Νάιτζελ Πολ Φάρατζ.

Επίσης,δεν θα πρέπει να αγνοούμε ότι ένα από τα βασικά επιχειρήματα του Brexit,τουλάχιστον όπως εκφραζόταν από τον Φάρατζ,ήταν το μεταναστευτικό, τα κλειστά σύνορα και τα επιδόματα “που μοιράζονται στους μετανάστες”.Γνωρίζουμε ότι πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι το “Leave” δεν είναι απόρροια της εθνικιστικής ρητορικής,αλλά αποτέλεσμα της φαύλης πολιτικής που εκφράζει η Ευρώπη και της αντίδρασης απέναντι σε αυτή.

Παραβλέπουν όμως ότι ακόμα κι αν αυτό ισχύει σαν αιτία (δεν νομίζουμε να έχει κανείς αμφιβολία για αυτό),αυτοί που καρπώνονται την “νίκη”(τουλάχιστον επικοινωνιακά) δεν είναι άλλοι από τους ακροδεξιούς εθνικιστές που προσβλέπουν στην επιστροφή ενός ξεκάθαρου-και θεσμικά πλέον- ανταγωνισμού εθνών-κρατών.Φυσικά αρωγός σε όλα αυτά είναι ένα μεγάλο κομμάτι του μιντιακού κατεστημένου.

Τώρα,δεν είναι τυχαίο που πολλές φορές οι έννοιες ελευθερία και ανεξαρτησία πέφτουν στο τραπέζι του δημόσιου πολιτικού δια-λόγου,δίχως καμία άλλη αναφορά στον πυρήνα των αξιών αυτού που τις εκφέρει.Δεν είναι λίγες οι φορές που αυτές οι λέξεις σχηματίστηκαν σε εγκεφάλους που κάθε άλλο παρά ελευθερία ή ανεξαρτησία επιζητούσαν,όπως επίσης δεν είναι λίγοι κι αυτοί που χρησιμοποιώντας την αυτονομία και την αυτοδιάθεση  ως πρόταγμα καλλιεργούσαν παράλληλα αμιγώς εθνικιστικά προϊόντα.

Άλλωστε, γενικότερα  ισχύει ότι οι πολιτικές και ποιοτικές  γραμμές που χωρίζουν τα αυτονομιστικά ρεύματα-με συγκεκριμένα ποιοτικά προτάγματα- από τα ακροδεξιά-φασιστικά είναι πολύ λεπτές για να μπορεί να γίνουν εύκολα διακριτές από τις κοινωνίες, με αποτέλεσμα αυτό που σε μια πρώτη ανάγνωση μπορεί να μοιάζει αγώνας για ελευθερία και ανεξαρτησία,στην ουσία  να αποτελεί  πρελούδιο φασιστικών εμβατηρίων.Έτσι,αυτό που τελικά σε πολιτικό επίπεδο καθορίζει και διαχωρίζει ποιοτικά το δρων κοινωνικό υποκείμενο είναι το περιεχόμενο,οι αρχές και οι αξίες, που τουλάχιστον,δηλώνει ότι εμφορείται.

Αυτός είναι ο λόγος που  η γηπεδική ανάλυση τύπου: “Μπράβο στου Βρετανούς που σήκωσαν κεφάλι απέναντι στους Γερμανούς”ή “Κέρδισαν την εθνική τους κυριαρχία” μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα επικίνδυνη.Διότι στη λογική του πράσινου και του κόκκινου μπορεί να ταΐζεις ένα τέρας το οποίο μεθαύριο μπορεί να γυρίσει και να σε κατασπαράξει.Είναι η λογική του θεατή που ζητωκραυγάζει για ένα γκόλ,μόνο που στη προκειμένη περίπτωση όχι μόνο οι φανέλες αλλάζουν εύκολα,αλλά και η στατικότητα δεν είναι χαρακτηριστικό της πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας.

Άρα,το πολυσύνθετο και πολυπαραγοντικό βρετανικό δημοψήφισμα ελοχεύει παγίδες εάν κανείς το προσεγγίσει οπαδικά και με το θυμικό.Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι αυτή τη στιγμή ο σκληρός πυρήνας της Ευρώπης ασκεί μια αυταρχική οικονομική πολιτική,όπως παράλληλα κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι από αυτή την συμπεριφορά δημιουργούνται επικίνδυνα νέοεθνικιστικοί θύλακες,οι οποίοι πιθανότατα να είναι το ανάχωμα του οικονομικού κατεστημένου το οποίο παγκοσμίως τραντάζεται από τις οικονομικές φούσκες που το ίδιο δημιούργησε.

Στο νου μας θα πρέπει να διατηρούμε και κάποια υποτυπώδη ιστορικά στοιχεία,όπως λόγου χάρη ότι ο Χίτλερ,μεταξύ άλλων, ήταν γέννημα της Γερμανικής εθνικής υπερηφάνειας που χάθηκε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο,της συνθήκης των Βερσαλλιών(ως αποτέλεσμα της ήττας),αλλά και του οικονομικού κράχ του 29′ που αν και είχε επίκεντρο τις ΗΠΑ,είχε παγκόσμιο αντίκτυπο.Αποδιοπομπαίοι τράγοι τότε οι Εβραίοι.Επικίνδυνοι ή απλοϊκοί οι παραπάνω παραλληλισμοί,δεν παύουν να είναι χρήσιμοι,αρκεί κάποιος να δει στον πυρήνα τους τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν τότε:Εθνική υπερηφάνια,οικονομική ανέχεια,μίσος για το ξένο.

Το πρόβλημα με την γηπεδική αντίληψη είναι ότι απλά διαλέγεις ομάδα και περιμένεις αυτή να βάλει γκόλ για να πανηγυρίσεις.Η πραγματικότητα όμως λέει ότι όπως ο άνθρωπος έτσι και οι κοινωνικές κατασκευές του είναι πιο σύνθετες και απαιτούν ενέργεια και παρέμβαση για να μετασχηματιστούν.

Το Brexit από μόνο του δεν δίνει την απάντηση,όπως επίσης δεν προοιωνίζει απαραίτητα και ένα καλύτερο μέλλον για τους ίδιους τους Βρετανούς.Αυτό που θα πρέπει να δούμε είναι σε ποιο βαθμό αυτό το αποτέλεσμα επηρεάζει την πορεία της Ευρώπης και προς ποια κατεύθυνση οι κοινωνίες αυτής κινούνται ή θα πρέπει να κινηθούν.

Τέλος,όσον αφορά την Ελλάδα,κανείς δεν μπορεί να απαντήσει εάν το Brexit μπορεί να λειτουργήσει θετικά.Κι αυτό εξαρτάται από τους συσχετισμούς που θα διαμορφωθούν διεθνώς και ιδίως από τον τρόπο που το Βερολίνο θα εισπράξει το μήνυμα της βρετανικής κάλπης.

Υ.Γ Άλλωστε όσο βλέπεις το ματσάκι από την κερκίδα,άλλος θα παίζει την μπαλίτσα…

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε το The Indicator στο Google news

Σχετικά Νέα