Τέλος στο άναρχο τοπίο που επικρατεί εδώ και τουλάχιστον 14 χρόνια στον χώρο των ιδιωτικών τραπεζών Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος φιλοδοξούν να δώσουν -με αμφιλεγόμενο τρόπο- το υπουργείο Υγείας και ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ).
Οι δύο φορείς αναγκάστηκαν να επισπεύσουν τις διαδικασίες ξεκαθαρίσματος ενός χώρου που λειτουργεί παράτυπα από την πρώτη στιγμή έπειτα από την αδυναμία της κορυφαίας εταιρείας του χώρου, Stem Health, να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, με αποτέλεσμα να «κρεμάσει» περίπου 30.000 γονείς που είχαν εμπιστευτεί σ’ αυτήν τα βλαστοκύτταρα των παιδιών τους.
Η κατάρρευση της Stem Health προκάλεσε δύο εισαγγελικές έρευνες: μία για τη συγκεκριμένη εταιρεία και μία για όλες τις ιδιωτικές τράπεζες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Παράλληλα ολοκληρώθηκε ο έλεγχος του Σώματος Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας, ο οποίος ανέδειξε σειρά σοβαρών παρατυπιών στον χώρο φύλαξης της Stem Health που στεγαζόταν σε χώρο του ομίλου «Υγεία».
Την ίδια ώρα μια εισήγηση επιτροπής του ΕΟΜ προς τον αναπληρωτή υπουργό Υγείας Παύλο Πολάκη, που υπογράφεται από τον πρόεδρο του οργανισμού, Ανδρέα Καραμπίνη, και τρεις επιστήμονες (Αχιλλέα Αναγνωστόπουλο, Ελένη Παπαδάκη και Αικατερίνη Γκιόκα-Σταυροπούλου) οι οποίοι αποτελούν ουσιαστικά τις «κεφαλές» των δημόσιων τραπεζών βλαστοκυττάρων, περιγράφουν με εντελώς αρνητικό τρόπο την ανάγκη λειτουργίας των ιδιωτικών τραπεζών.
«Η ιδιωτική φύλαξη του ΟΠΑ για προσωπική χρήση δεν συστήνεται από καμιά επιστημονική εταιρεία και κανέναν διεθνή οργανισμό. Απεναντίας, οι αρμόδιες επιστημονικές εταιρείες (Αμερικανική Εταιρία Μεταμοσχεύσεων Αίματος και Μυελού Οστών, Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, Αμερικανικό Κολέγιο Μαιευτήρων και Γυναικολόγων, αντίστοιχες ευρωπαϊκές εταιρείες) υποστηρίζουν τη δωρεά του ομφάλιου αίματος σε Δημόσιες Τράπεζες για αλλογενή μεταμόσχευση.
Η Ομάδα για την Ηθική στην Επιστήμη και τις Νέες Τεχνολογίες (European Group on Ethics in Science and New Technologies, EGE) της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχει γνωμοδοτήσει ότι «η νομιμότητα των εμπορικών τραπεζών ομφάλιου αίματος για αυτόλογη χρήση πρέπει να αμφισβητηθεί καθότι πωλούν μια υπηρεσία η οποία επί του παρόντος δεν έχει πραγματική χρησιμότητα ως θεραπευτική επιλογή. Συνεπώς υπόσχονται περισσότερα από όσα μπορούν να παρέχουν» (Opinion no 19, 16 Μαρτίου 2004)» αναφέρεται χαρακτηριστικά στην εισήγηση.
Αυτό που είναι σίγουρο είναι το εξής: οι ιδιωτικές τράπεζες φύλαξης βλαστοκυττάρων και ώς ένα βαθμό και οι δημόσιες για μεγάλο χρονικό διάστημα λειτουργούσαν χωρίς άδεια στην Ελλάδα. Οι πρώτες μάλιστα δεν την πήραν ποτέ, παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με όσα καταγγέλλουν ορισμένες εξ αυτών προσκόμισαν στις αρμόδιες υπηρεσίες όλα τα δικαιολογητικά που απαιτούσε η νομοθεσία.
Διαχρονικές ευθύνες
Κι εδώ αναδεικνύονται οι διαχρονικές ευθύνες των ηγεσιών των υπουργείων Υγείας, οι οποίες από την πρώτη στιγμή ουδέποτε ασχολήθηκαν ουσιαστικά και κυρίως σοβαρά με το θέμα των αδειοδοτήσεων. Την ώρα που στην Ευρώπη τα πράγματα αυτά έχουν λυθεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο εδώ και καιρό (π.χ. στη Γαλλία και την Ιταλία απαγορεύονται εν μέρει οι ιδιωτικές και πριμοδοτούνται κατά κύριο λόγο οι δημόσιες, στην Αγγλία, τη Γερμανία, την Κύπρο λειτουργούν κανονικά δημόσιες και ιδιωτικές), στην Ελλάδα τα πάντα κινούνται με ρυθμούς χελώνας.
Προσφυγή στο ΣτΕ
Η πρόσφατη (Μάρτιος 2017) σχετική υπουργική απόφαση του αναπληρωτή υπουργού Παύλου Πολάκη που αφορά τους όρους και τις προϋποθέσεις λειτουργίας των ιδιωτικών τραπεζών ομφαλοπλακουντιακού αίματος έρχεται έξι χρόνια μετά τον νόμο 3984/2011 του Ανδρέα Λοβέρδου να συμπληρώσει (;) το παζλ της νομοθεσίας, οριοθετώντας ένα εξαιρετικά αυστηρό πλαίσιο που, σύμφωνα με τους ιδιώτες που δραστηριοποιούνται στον χώρο, δεν υπάρχει πουθενά στην Ευρώπη. Παρ’ όλη την προσπάθεια όμως, τα κενά εξακολουθούν να υφίστανται. Να σημειωθεί πως η Ενωση Τραπεζών Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος έχει προσφύγει εναντίον της υπουργικής απόφασης στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Πολλά τα ερωτήματα
Αυτό όμως που προκαλεί εντύπωση είναι η εισήγηση του ΕΟΜ, η οποία είναι ξεκάθαρα αρνητική στο θέμα, παρά το γεγονός ότι τα προηγούμενα χρόνια γνωμοδότησε θετικά τουλάχιστον για 2 περιπτώσεις αδειοδότησης ιδιωτικών τραπεζών φύλαξης, οι οποίες όπως φαίνεται πληρούσαν τα κριτήρια του νόμου. Πρόκειται για τις εταιρείες Omnigen και Biohellenika.
Εδώ λοιπόν προκύπτει ένα πλήθος ερωτημάτων από τους χειρισμούς του ΕΟΜ, που σύμφωνα με τον νόμο είναι υπεύθυνος να εισηγηθεί για το ποιος πρέπει να πάρει άδεια και ποιος όχι. Εχουμε και λέμε:
Επιχείρημα-μπούμερανγκ
● Ο ΕΟΜ τάσσεται ξεκάθαρα κατά των ιδιωτικών τραπεζών και της οικογενειακής φύλαξης και πριμοδοτεί τις δημόσιες τράπεζες. Βασικό επιστημονικό επιχείρημα που χρησιμοποιεί είναι πως έως σήμερα καμία επιστημονική μελέτη δεν επιβεβαιώνει πως τα δείγματα της οικογενειακής φύλαξης μπορεί να χρησιμεύσουν κάπου, σε αντίθεση με τη συμβατότητα που μπορεί να επιτευχθεί μέσω ενός τυχαίου δότη. Κοινώς, υποστηρίζουν ότι οι ιδιωτικές τράπεζες πουλάνε κάτι που δεν έχει καμία ουσιαστική χρήση με τα σημερινά επιστημονικά δεδομένα.
Ωστόσο, αν επισκεφτεί κανείς τον ιστότοπο της δημόσιας τράπεζας της Ακαδημίας Αθηνών, θα διαπιστώσει πως υπάρχει τμήμα (επί πληρωμή) οικογενειακής φύλαξης μεσεγχυματικών κυττάρων. Τα μεσεγχυματικά κύτταρα είναι μεν διαφορετικά από τα αιμοποιητικά, ωστόσο, και σύμφωνα με τους αιματολόγους παγκοσμίως, επίσης δεν εγγυώνται καμία θεραπεία σήμερα σε αιματολογικές ασθένειες καθώς βρίσκονται ακόμα στο στάδιο της μελέτης. Όποιες θεραπείες γίνονται σήμερα με αυτά (ορθοπαιδική και οφθαλμολογική χρήση) είναι καθαρά πειραματικές. Το επιχείρημα λοιπόν εδώ γίνεται μπούμερανγκ.
Η Biophylaxis
● Αν ο ΕΟΜ και το υπουργείο είναι εναντίον της λογικής των ιδιωτικών τραπεζών, τι άποψη έχουν για την εταιρεία Biophylaxis; Σύμφωνα με όσα διαβάζουμε στον ιστότοπό της, «η Biophylaxis, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Παθοβιολογίας Κυττάρων και Συνδετικού Ιστού του Ινστιτούτου Βιολογίας του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», είναι μία πρωτοπόρος οικογενειακή τράπεζα φύλαξης βλαστικών κυττάρων αρχικά από το ομφαλοπλακουντιακό αίμα και μελλοντικά από άλλους ιστούς του ανθρώπινου σώματος.
Πρόκειται για καινοτόμο μορφή εταιρείας, η δημιουργία της οποίας στηρίζεται από το υπουργείο Ανάπτυξης και βασίζεται στη χρήση σύγχρονης επιστημονικής γνώσης και τεχνογνωσίας που παράγονται σε ερευνητικά εργαστήρια. Είναι η μοναδική ιδιωτική τράπεζα φύλαξης βλαστικών κυττάρων που λειτουργεί σήμερα στην Ελλάδα στο πλαίσιο σύμπραξης ιδιωτικού και δημόσιου τομέα».
Ποιος πληρώνει τις δημόσιες;
● Στην πρόσφατη υπουργική απόφαση του Π. Πολάκη αναφέρεται πως για την εύρυθμη λειτουργία των δημόσιων τραπεζών χρειάζεται μεταξύ άλλων: ικανή και σταθερή χρηματοδότηση, υποδομές και εξοπλισμός. Ωστόσο τόσο στο ΦΕΚ B 134/2014, που περιλαμβάνει την άδεια λειτουργίας της δημόσιας τράπεζας της Ακαδημίας, όσο και στο ΦΕΚ Β’ 3014/21.09.2016, που περιλαμβάνει την άδεια λειτουργίας της έτερης δημόσιας τράπεζας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου Κρήτης, αναφέρεται ρητά πως «δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού». Μοιραία το ερώτημα που γεννάται είναι ποιος πληρώνει τις δημόσιες τράπεζες; Ποιος πληρώνει τα αναλώσιμα, τα εργαστήρια, το προσωπικό, τη συντήρηση των δειγμάτων; Γίνονται διαγωνισμοί για τις προμήθειές τους; Το συγκεκριμένο σημείο είναι εντελώς θολό, ενώ γεγονός είναι πως το κόστος των ανωτέρω είναι μεγάλο.
Η τράπεζα της Ακαδημίας
● Στην εισήγηση του ΕΟΜ αναφέρεται ακόμα: «Επιπρόσθετα, δεν είναι γνωστές οι συνθήκες λήψης, επεξεργασίας και αποθήκευσης των μονάδων ΟΠΑ στις Ιδιωτικές Τράπεζες. Οι Δημόσιες Τράπεζες ΟΠΑ δεν διακινδυνεύουν τη φύλαξη μονάδων ΟΠΑ που είναι άγνωστες οι συνθήκες παρασκευής τους και η ποιότητα και βιωσιμότητα του περιεχομένου τους, με κίνδυνο πρόκλησης θανατηφόρου συμβάντος σε όποιον μεταμοσχευτεί με τέτοια μονάδα».
Το ίδιο ωστόσο θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος και για τη δημόσια τράπεζα της Ακαδημίας, η οποία πήρε άδεια το 2014 αλλά λειτουργεί -σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην ιστοσελίδα της- από το 2003. Μέσα σε αυτά τα 11 χρόνια η εν λόγω τράπεζα αναφέρει πως έδωσε μονάδες για μεταμόσχευση. Με ποιους όρους γίνονταν οι συνθήκες λήψης, επεξεργασίας και αποθήκευσης των μονάδων, αφού η τράπεζα δεν είχε αδειοδότηση; Η τράπεζα αναφέρει ότι συνεργαζόταν από το 2006 με τον φορέα Fact Netcord, του οποίου έγινε πλήρες μέλος από το 2013. Και η Stem Health όμως είχε σχετική πιστοποίηση από τον εν λόγω φορέα. Και ήταν ιδιωτική.
Συν τοις άλλοις κάθε χρόνο ορισμένες από τις ιδιωτικές τράπεζες πληρώνουν χιλιάδες ευρώ για πιστοποίηση των υπηρεσιών τους από αναγνωρισμένους φορείς όπως είναι το ΕΣΥΔ (Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης) και η AABB (Αμερικανική Ενωση Τραπεζών Αίματος). Μεταξύ αυτών είναι και οι τράπεζες που πήραν θετική γνωμοδότηση από τον ΕΟΜ ο οποίος υποτίθεται ότι έλεγξε τις πιστοποιήσεις, τα διαφημιστικά τους φυλλάδια και τη γενικότερη κατάστασή τους.
Το χρονικό της γραφειοκρατίας για μια άδεια
«Παίρνουμε δεκάδες τηλέφωνα και δεν απαντάει κανείς», μας λέει ο Ν. Νοταράς, πρόεδρος της Omnigen, εταιρείας που δραστηριοποιείται στον χώρο και αντιπρόεδρος της Ενωσης Ελληνικών Τραπεζών Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος. Μας παραθέτει μάλιστα όλους τους αριθμούς πρωτοκόλλου που πήρε όταν κατέθεσε στον ΕΟΜ τα έγγραφα που του ζήτησαν προκειμένου να αδειοδοτηθεί η εταιρεία του. Η γραφειοκρατία, η οποία έως σήμερα δεν έχει οδηγήσει πουθενά, αρχίζει με την κατάθεση της πρώτης αίτησης αδειοδότησης της εταιρείας προς το υπουργείο Υγείας με ημερομηνία 3 Σεπτεμβρίου 2014. Εκτοτε το χρονολόγιο της ταλαιπωρίας με τη γραφειοκρατία έχει ως εξής:
Δεκέμβριος 2014: Ακολουθεί συμπληρωματική αίτηση της Omnigen στον ΕΟΜ 3 μήνες αργότερα για δεύτερη άδεια, για λειτουργία τράπεζας Ιστών και Κυττάρων. Από τις αρμόδιες αρχές επικρατεί σιωπή.
Οκτώβριος 2015: Η εταιρεία επανέρχεται με νέα αίτηση προς τον ΕΟΜ και το υπουργείο με έντονα παράπονα για την αδικαιολόγητη καθυστέρηση μιας απάντησης.
Νοέμβριος 2015: Ο ΕΟΜ εκδίδει θετική γνωμοδότηση για διπλή αδειοδότηση της Omnigen την οποία και στέλνει στη Διεύθυνση Ανάπτυξης Μονάδων του υπουργείου Υγείας με στόχο να προωθηθούν στον αναπληρωτή υπουργό Παύλο Πολάκη ώστε να υπογραφούν οι σχετικές άδειες.
Ιούνιος 2016: Η εταιρεία επανήλθε με νέα αίτηση με παράπονα για τη νέα αδικαιολόγητη καθυστέρηση. Είχε ήδη περάσει περισσότερο από ένας χρόνος από τη θετική εισήγηση του ΕΟΜ.
Μάρτιος 2017: Εχουν περάσει άλλοι 9 μήνες σιωπής, όταν εκδίδεται νέα υπουργική απόφαση από τον αναπληρωτή υπουργό Παύλο Πολάκη που αφορά τους όρους και τις προϋποθέσεις χορήγησης άδειας λειτουργίας των ιδιωτικών τραπεζών ομφαλοπλακουντιακού αίματος.
Απρίλιος 2017: Επιστολή της προϊσταμένης της διεύθυνσης Ανάπτυξης Μονάδων Υγείας του υπουργείου προς τους ενδιαφερόμενους, αναφορικά με τη συμμόρφωσή τους για την άδεια λειτουργίας ιδιωτικής τράπεζας ομφαλοπλακουντικού αίματος. Την ίδια ώρα αναρτάται στην ιστοσελίδα του υπουργείου Υγείας με ημερομηνία 25 Απριλίου η λίστα με τις αδειοδοτημένες δημόσιες τράπεζες. Η συγκεκριμένη λίστα περιλαμβάνει τις τράπεζες στο Νοσοκομείο Παπανικολάου της Θεσσαλονίκης και στο Νοσοκομείο του Ηρακλείου Κρήτης. Απουσιάζει -άγνωστο για ποιο λόγο- εκείνη της Ακαδημίας Αθηνών.
Ακολουθήστε το The Indicator στο Google news
